Μελισσοκομική Επιθεώρηση
Τεύχος Μαρτίου – Απριλίου 2018
Σελ. 93
Στο άρθρο αυτό θα σας γράψω για την ανάπτυξη που κάνουμε στα μελίσσια μας, κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο. Τότε τα μελίσσια μας θα βρίσκονται σε ανθοφορίες ασφόδελου, αγραπιδιάς, φασκόμηλου, αγριοτρίφυλλου, πορτοκαλιάς, ασφάκας και άλλες ανθοφορίες μικρότερης σημασίας.
Τον Μάρτιο, τον πρώτο μήνα της άνοιξης είναι η εποχή που χρειάζεται να κάνουμε τις περισσότερες δουλειές στα μελίσσια μας. Είναι βέβαια και δουλειές που θα γίνουν ξεκούραστα γιατί όταν βλέπεις τα μελίσσια σου να αναπτύσσονται δεν κουράζεσαι.
Όπως έγραψα και στο προηγούμενο τεύχος της Μελισσοκομικής Επιθεώρησης, έχουμε σημαδεμένα τα μελίσσια μας για να ξέρουμε ποια είναι δυνατά, ποια είναι αδύνατα και ποια έχουν υποψία κάποιου προβλήματος. Στα καλά μελίσσια θα προσθέσουμε πλαίσια ανάλογα με τον πληθυσμό ή θα αντιστρέψουμε τα πλαίσια που είναι δίπλα στο γόνο για να γεννήσει η βασίλισσα. Πλαίσια που έχουν πολύ μέλι στα στεφανώματα τα ξύνουμε για να επεκταθεί ο γόνος ,προσέχοντας όμως να μην δημιουργήσουμε λεηλασία.
Παράλληλα από μελίσσια που έχουν προχωρήσει, μπορούμε να πάρουμε εκκολαπτόμενο γόνο και να βοηθήσουμε τα πιο αδύνατα για να τα κάνουμε ίδια. Προσέχουμε όμως, να μην βάλουμε ένα πλαίσιο που έχει πολύ γόνο σε ένα πολύ αδύνατο μελίσσι, γιατί ο γόνος που θα περισσεύει έξω από τη μελισσόσφαιρα θα χαλάσει.
Την εποχή αυτή φροντίζουμε στα μελίσσια μας να μην τους λείψει η τροφή, γιατί καμιά φορά, αν χαλάσει ο καιρός, και κλειστούν μέσα για μια εβδομάδα θα καταναλώσουν τα αποθέματα πολύ γρήγορα, λόγω της εκτροφής του γόνου και υπάρχει κίνδυνος να λιμοκτονήσουν. Για το λόγο αυτό βάζουμε διπλές βανίλιες ή μπουκάλι και βανίλια σε συνδυασμό.
Έχουμε κάνει ένα πρόγραμμα για το πώς θα δουλέψουμε τα μελίσσια αυτή τη χρονιά σύμφωνα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις μας. Θα επιλέξουμε μελίσσια που θα δουλέψουν σε πρώιμες ανθοφορίες και μελίσσια που πρέπει να τα ετοιμάσουμε για τον έλατο και τις ανθοφορίες μετά τον Μάιο. Εδώ, για καλύτερη κατανόηση, θα χωρίσω το άρθρο σε πέντε κεφάλαια.
Κεφάλαιο 1
Πώς προετοιμάζουμε τα μελίσσια που προορίζονται για τις πρώιμες ανθοφορίες
Περνάμε και σημαδεύουμε γερά μελίσσια με περσινές βασίλισσες. Θέλουμε να είναι οι βασίλισσες ενός έτους για να ελαχιστοποιήσουμε την τάση σμηνουργίας. Για να βοηθηθούμε, εκτός απ’ το σημάδεμα τον βασιλισσών έχουμε σημαδεμένες και τις κυψέλες με χρωματιστές πινέζες ώστε να ξεχωρίζουμε την ηλικία των βασιλισσών χωρίς να ανοίξουμε την κυψέλη και να ψάχνουμε την βασίλισσα. Στα μελίσσια που είναι δεκάρια και ο γόνος τους είναι στα επτά με οκτώ πλαίσια βάζουμε δεύτερους ορόφους. Τους δευτέρους ορόφους τους έχουμε ετοιμάσει από το χειμώνα, με δύο μαύρα πλαίσια στην κάθε άκρη, δύο άσπρα πλαίσια στο δεύτερο και όγδοο πλαίσιο, στο τρίτο και έβδομο πλαίσια με φύλλα κεριού, τα οποία τα έχουμε έτοιμα συρματωμένα και τώρα τους κολλήσαμε τα φύλλα κηρήθρας. Αυτό το κάνουμε για να αποφύγουμε το πετσικάρισμα και το σπάσιμο τον κηρηθρών από την διαστολή και την συστολή. Τέλος, στο κέντρο βάζουμε τέσσερα πλαίσια στα οποία έχει γεννήσει η βασίλισσα τρεις με τέσσερις φορές.
Αν τα μελίσσια μας δείχνουν έντονη ανάπτυξη, για παράδειγμα το δεύτερο και το όγδοο πλαίσιο είναι γεμάτα με ανοιχτό γόνο και οι μέλισσες αρχίζουν να πιάνονται στο καπάκι, τότε παίρνουμε ένα πλαίσιο με ανοιχτό γόνο, αυτό που έχει λιγότερο και το ανεβάζουμε στον δεύτερο όροφο. Στη θέση του βάζουμε ένα πλαίσιο που έχει γεννήσει η βασίλισσα λίγες φορές. Στον δεύτερο όροφο δεν ανεβάζουμε κλειστό γόνο γιατί είναι περισσότερος και πιο ευαίσθητος στην αλλαγή της θερμοκρασίας. Γενικά προσπαθούμε να ακολουθούμε την φυσιολογική ανάπτυξη των μελισσιών. Αν τα μελίσσια είναι λίγο πιο αδύνατα, με επτά πλαίσια γόνο ενώ οι μέλισσες καλύπτουν και τα δέκα πλαίσια βάζουμε το δεύτερο όροφο χωρίς να ανεβάσουμε στον όροφο γόνο. Ποτέ δεν προσθέτουμε περισσότερα πλαίσια ή ορόφους απ’ όσα χρειάζονται, γιατί αργότερα θα έχουμε διώροφα μελίσσια και η γονοφωλιά θα είναι άδεια.
Κεφάλαιο 2
Μελίσσια που πρέπει να τα ετοιμάσουμε για τον έλατο και ανθοφορίες μετά τον Μάιο.
Στα μελίσσια αυτά συμπληρώνουμε ένα ή δύο πλαίσια δίπλα στο γόνο ανάλογα το πώς προχωρά η γέννα της βασίλισσας. Από τα μελίσσια αυτά, όποια αναπτυχθούνε γρήγορα και φτάσουν στα επτά με οκτώ πλαίσια γόνου δεν θα τους βάλουμε δεύτερους ορόφους, αλλά από δυο μελίσσια θα κάνουμε μια παραφυάδα. Δηλαδή από το κάθε μελίσσι θα πάρουμε δυο πλαίσια μαζί με τις μέλισσες, ένα πλαίσιο με γόνο και ένα με μέλι και γύρη. Έτσι θα φτιάξουμε παραφυάδες πέντε πλαισίων αφού προσθέσουμε και ένα κενό πλαίσιο δίπλα απ’ το γόνο.
Από τα κυψελίδια σύζευξης που έχουμε για την παραγωγή βασιλισσών, στο τέλος της σεζόν της προηγούμενης χρονιάς, αφήνουμε από μια βασίλισσα και τα ξεχειμωνιάζουμε. Στα μισά του Μάρτη θα πάρουμε τις βασίλισσες από αυτά τα κυψελίδια για να τις βάλουμε στις παραφυάδες, αφού πρώτα έχουμε ξεκινήσει τη διαδικασία της βασιλοτροφιας, ώστε να έχουμε έτυμα βασιλικά κελιά για τα κυψελίδια.
Αυτό το κάνουμε για να μην έχουμε μεγάλο πρόβλημα με την σμηνουργία αργότερα και τα μελίσσια μας να αναπτύσσονται ισοδύναμα. Οι βασίλισσες της προηγούμενης χρονιάς που ξεχειμωνιάσανε σε κυψελίδια όταν τις βάλουμε στα μισά Μαρτίου σε παραφυάδες πέντε πλαισίων, περίπου στις 20 Μαΐου παίρνουν δεύτερους ορόφους, με την προϋπόθεση ότι θα έχουμε καλή άνοιξη και δεν θα τους λήψει η τροφοδοσία.
Κεφάλαιο 3
Σμηνουργία
Την σμηνουργία δεν τη φοβήθηκα ποτέ. Είναι ένας φυσικός παράγοντας που κάνει τον κύκλο της ανάλογα με την ανθοφορία και την χρονική στιγμή της άνθησης. Για το λόγο αυτό μειώνουμε τον πληθυσμό στα μελίσσια που έχουν γρήγορη ανάπτυξη, κάνοντας παραφυάδες, έτσι ώστε τα μελίσσια να φτάνουν στο όριο της σμηνουργίας όταν οι υπόλοιποι παράγοντες έχουν φτάσει στο τέλος.
Ένας μελισσοκόμος, όπως υπολογίζει τον χρόνο που χρειάζεται για να τρυγήσει τα μελίσσια του και να πάρει το μέλι, έτσι πρέπει να έχει και ανάλογο αριθμό μελισσιών που να μπορεί να δουλέψει και να ελέγχει τη σμηνουργία.
Αυτό που προσέχουμε για να έχουμε λιγότερα μελίσσια με τάση σμηνουργίας είναι:
- Να είναι οι βασίλισσες φτιαγμένες από μελίσσια που δεν έχουν τάση σμηνουργίας
- Να αλλάζουμε τις βασίλισσες κάθε δύο χρόνια
- Να δίνουμε χώρο στα μελίσσια την εποχή αυτή
Κατά τον έλεγχο των μελισσιών, όταν βλέπουμε ότι οι μέλισσες αρχίζουν να ξασπρίζουν τα πλαίσια και να χτίζουν αμέσως τις άχτιστες κηρήθρες, τότε κοιτάζουμε τα πιο δυνατά μελίσσια για βασιλικά κελιά ,γιατί τα πιο δυνατά μελίσσια ξεκινούν πρώτα την σμηνουργία. Επίσης προσέχουμε στο κάτω μέρος των πλαισίων όπου υπάρχουν κούπες (οι βάσεις των βασιλικών κελιών) αν υπάρχουν προνύμφες με βασιλικό πολτό. Αν υπάρχουν τις χαλάμε και αναγκαστικά κάθε έξι ημέρες περνάμε και χαλάμε τα βασιλικά κελιά. Συνήθως αυτό κρατάει για 15 με 20 ημέρες.
Αν κάποιο μελίσσι μας ξεφύγει από τον έλεγχο και τα βασιλικά κελιά είναι ώριμα τότε η σμηνουργία είναι αναπόφευκτη. Σε αυτά τα μελίσσια πρέπει να χαλάσουμε τις βασίλισσες και να τα κάνουμε παραφυάδες.
Στα μελίσσια που τους έχουμε βάλει δευτέρους ορόφους, αν οι βασίλισσες έχουν γεννήσει τα δυο-τρία κεντρικά πλαίσια και προχωράνε κανονικά, αυτό μας δείχνει ότι δεν έχουν ακόμη τάση σμηνουργίας και δε χρειάζονται περαιτέρω έλεγχο.
Αν σε μελίσσι που του βάλαμε δεύτερο όροφο, δεν ανέβηκε να γεννήσει η βασίλισσα όπως στα υπόλοιπα, τότε πρέπει να το κοιτάξουμε στον κάτω όροφο για βασιλικά κελιά.
Η σμηνουργία τελειώνει όταν, μετά από 15-20 ημέρες, δούμε βασιλικά κελιά να είναι χαλασμένα απ’ τις ίδιες τις μέλισσες τρώγοντας το βασιλικό πολτό.
Κεφάλαιο 4
Μελίσσια με τρίτους ορόφους
Μελίσσια διώροφα που έχουν γεννήσει στο δεύτερο όροφο στα πέντε με έξι πλαίσια και οι μέλισσες καλύπτουν και τα είκοσι πλαίσια, πρέπει να τους βάλουμε τρίτους ορόφους ή να τους πάρουμε πλαίσια με γόνο, για να βοηθήσουμε άλλα μελίσσια που μόλις τους βάλαμε δεύτερους ορόφους. Όταν βάζουμε τρίτους ορόφους ανεβάζουμε δυο πλαίσια με γόνο στο κέντρο και προσθέτουμε δυο πλαίσια με φύλλα κηρήθρας δεξιά και αριστερά απ’ το γόνο στο δεύτερο όροφο .
Πλησιάζουμε στο τέλος του Απρίλη και αυτή τη χρονική περίοδο βλέπουμε τις μέλισσες να φέρνουν άφθονο νέκταρ στην κυψέλη. Αν γυρίσεις και τινάξεις πλαίσιο το νέκταρ θα τρέχει σαν νερό. Για να χτίσουμε πλαίσια και να τρυγήσουμε το μέλι όταν θα είναι ώριμο, παίρνουμε απ’ το κάθε μελίσσι τρία ή τέσσερα πλαίσια, τα πιο βαριά. Τα βάζουμε σε δυνατά μελίσσια σε τρίτους ορόφους, εκεί οι μέλισσες θα ωριμάσουν και θα σφραγίσουν το μέλι. Στην θέση που αφαιρέσαμε το μέλι βάζουμε άχτιστα πλαίσια για να μας τα χτίσουν και να συνεχίσουν την ανάπτυξή τους, φροντίζοντας έτσι να διατηρήσουμε τους πληθυσμούς και για την επόμενη ανθοφορία.
Κεφάλαιο 5
Πώς θα χειριστούμε τα μελίσσια που είναι αδύνατα λόγω προβλήματος
Μελίσσια με ασκοσφαίρωση ή με υποψία κάποιας ασθένειας απομακρύνονται και μεταφέρονται σε άλλη περιοχή. Εκεί θα τους αλλάξουμε τις κυψέλες, με κυψέλες που έχουμε απολυμάνει με φλόγιστρο και ασβέστη στον πάτο, θα τα τροφοδοτήσουμε με σιρόπι σε μπουκάλι και με την πρώτη ευκαιρία θα τους αλλάξουμε τις βασίλισσες.
Στα μελίσσια που καθυστερούν και δεν προχωράνε σύμφωνα με τα υπόλοιπα θα τους χαλάσουμε τις βασίλισσες και θα τα πολλαπλασιάσουμε. Για παράδειγμα αυτό θα το κάνουμε σε ένα μελίσσι που στα πλαίσια που προσθέσαμε την προηγούμενη φορά, αντί να έχει γεννήσει η βασίλισσα, οι μέλισσες βάζουνε γύρη κι ο γόνος τους είναι λιγοστός.
Αφού έχουμε χαλάσει όλες τις βασίλισσες στα μελίσσια που δεν αναπτύσσονται, βάζουμε μέσα σε καινούριες κυψέλες ή σε παλιές που τις έχουμε απολυμάνει, στην άκρη απ’ την δεξιά μεριά ένα πλαίσιο με μέλι αν υπάρχει. Στη συνέχεια παίρνουμε από τα μελίσσια που χαλάσαμε τις βασίλισσες την προηγούμενη ημέρα περίπου πέντε πλαίσια. Ένα ή δύο πλαίσια με γόνο μαζί με τις μέλισσες, ένα πλαίσιο κενό που γέννησε η βασίλισσα λίγες φορές και δίπλα ένα πλαίσιο με γύρη και μέλι μαζί με τις μέλισσες. Μπορούμε να πάρουμε και από δυο ή και τρία μελίσσια μέλισσες και γόνο. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, από την στιγμή που είναι ορφανά δεν κόβονται μεταξύ τους.
Στην συνέχεια τους βάζουμε κερόπανο, φελιζόλ και τα μεταφέρουμε 5 χιλιόμετρα μακριά. Εκεί τα ανοίγουμε στη νέα τοποθεσία και μετά από λίγο τους βάζουμε τις βασίλισσες σε κλουβιά βασιλισσών. Την επόμενη ημέρα σπάμε το πορτάκι για να βγει η βασίλισσα ενώ παράλληλα προσθέτουμε και ένα μπουκάλι με σιρόπι και δεν τα ενοχλούμε για μια εβδομάδα.
Ότι ανέφερα παραπάνω είναι μέσα απ’ τις εργασίες που κάνουμε στα δικά μας μελίσσια. Αυτά όλα μπορεί να τα ρυθμίσει ο κάθε μελισσοκόμος σύμφωνα με τις ανθοφορίες που υπάρχουν στην περιοχή που βρίσκονται τα μελίσσια του.
