Μόσκος Ντιώνας
Επαγγελματίας Μελισσοκόμος
Μελισσοκομική Επιθεώρηση
Οι πρώτοι μήνες της άνοιξης και σύμφωνα με την κατάσταση των μελισσιών είναι καθοριστικοί ως προς το ζητούμενο πλάνο που θα ακολουθήσουμε αργότερα και εξηγούμαι:
Πόσα μεγάλα μελίσσια έχουμε, πόσα μεσαία και πόσα μικρά;
Πόσες βασίλισσες είναι περσινές και πόσες παλιές;
Θέλουμε να αυξήσουμε το κοπάδι; Και σε ποιο βαθμό;
Ποντάρουμε σε πρώιμες ανθοφορίες της άνοιξης;
Θα αλλάξουμε όλες τις βασίλισσες σταδιακά, όπως συνηθίζεται τελευταία;
Ο Απρίλης είναι για το βορρά ο μήνας που θα πάρουμε την απόφαση αυτή και πάλι όμως τροποποιημένη, ανάλογα με την πορεία του κοπαδιού μέχρι τότε.
Ανάπτυξη:
Τα μελίσσια πρέπει να μείνουν σφιχτά μέχρι να εκκολαφθεί η δεύτερη και η τρίτη γενιά γόνου αλλά και πάλι το άνοιγμα της φωλιάς πρέπει να γίνεται σταδιακά προσθέτοντας μία καλοχτισμένη κηρήθρα εκεί που τελειώνει ο γόνος, ποτέ ανάμεσα το γόνο.
Στη συνέχεια, παρακολουθώντας την ανάπτυξη και την ανάγκη των μελισσιών προσθέτουμε ξανά μια κηρήθρα. Αυτό το κάνουμε σταδιακά, όχι όλα τα πλαίσια μαζί.
Τα μελίσσια πρέπει να τα κρατάμε σφιχτά και ζεστά για λόγους σωστής ανάπτυξης αλλά και για λόγους ανάπτυξης της βαρρόα! Αν η φωλιά είναι “απλωμένη” και η θερμοκρασία δεν κρατιέται σταθερή, τότε ο περιφερειακός τουλάχιστον γόνος αργεί να εκκολαφθεί . Αυτό είναι μετρημένο ότι δίνει τη δυνατότητα στη βαρρόα να δώσει ακόμη έναν απόγονο ανά προσβεβλημένο κελί. Αντί δηλαδή να βγει 1 νέα βαρρόα από κάθε κελί θα βγουν 2. Δεν χρειάζεται πιστεύω να περιγράψω την συνέχεια.
Όταν λοιπόν το μελίσσι φτάσει στα 7 πλαίσια πληθυσμό τότε μόνο αφαιρούμε τα πλαϊνά προστατευτικά, προσθέτουμε πλέον όλες τις κηρήθρες και δεκαρίζουμε τα μελίσσια.
Από εδώ και πέρα πρέπει να επιθεωρήσουμε σχολαστικά τα μελίσσια για τυχόν ασθένειες του γόνου και να μετρήσουμε το ποσοστό των μεγάλων, των μεσαίων και των μικρών μελισσιών. Αυτή η καταμέτρηση θα καθορίσει τελικά στην πορεία τους χειρισμούς μας.
Τοποθέτηση ορόφων
Στα πρώιμα και μεγάλα μελίσσια του μελισσοκομείου, και εφόσον ποντάρουμε σε συλλογή ανοιξιάτικου μελιού (ακακίες – ανοιξιάτικο ρείκι κ.τ.λ.) πρέπει μαζί με το πάτωμα να βάλουμε και βασιλικό διάφραγμα.
Βήμα – βήμα περιγράφω τη διαδικασία:
Σε μελίσσια με 7-8 γόνους βάζουμε διάφραγμα και πάτωμα. Το πάτωμα πρέπει να είναι συμπληρωμένο (αν δεν έχουμε 10 πλεγμένα για το κάθε μελίσσι, τότε βάζουμε 2-4 φύλλα στις άκρες και τα πλεγμένα στο κέντρο). Μετά από 2-3 μέρες σηκώνουμε επάνω 2 σφραγισμένους γόνους (για να μη βρίσκουμε τη βασίλισσα τινάζουμε τις μέλισσες μέσα στη φωλιά) και κατεβάζουμε 2 κενά πλεγμένα πλαίσια. Αυτό το επαναλαμβάνουμε κάθε 6-8 μέρες (2 επαναλήψεις αρκούν για τη καταστολή της σμηνουργίας). Κάτω θέλουμε να έχουμε 6 πλαίσια με γόνο ώστε να έχουμε μία ικανοποιητική φωλιά που θα μπορεί να υποστηρίξει την γέννα της βασίλισσας καθώς και 4 άδεια για να υπάρχει χώρος για γέννα.
Είσοδος στον πάνω όροφο δεν χρειάζεται καθότι ανοίγουμε το μελίσσι κάθε εβδομάδα. Με αυτόν τον τρόπο και τη σμηνουργία προλαμβάνουμε, και τρύγος μπορεί να γίνει αφού η βασίλισσα δεν ανεβαίνει στο πάτωμα και η ανάπτυξη του μελισσιού δεν σταματά. Το αποτέλεσμα δηλαδή είναι η βασίλισσα να μην περιορίσει τον ρυθμό ωοτοκίας της, το μελίσσι δεν θα σμηνουργήσει και όποια μέλια μπουν είναι χωρισμένα από τον γόνο και μπορούμε όταν έρθει η ώρα να τα πάρουμε. Πρώιμα ανοιξιάτικα μέλια χωρίς βασιλικό διάφραγμα είναι δύσκολο να τρυγηθούν.
Επιλογή
Θα πω λίγα για την επιλογή. Ως μελισσοκόμοι, δεν χρειάζεται να μπλέκουμε με δύσκολα θέματα της γενετικής. Ο καλύτερος τρόπος επιλογής είναι να λαμβάνουμε το γενετικό υλικό για την παραγωγή των βασιλισσών μας από τα καλύτερα μελίσσια της χρονιάς. Τονίζω όλης της χρονιάς. Υπάρχουν και περίοδοι δύσκολοι με ξεροθερμικές συνθήκες όπου εκεί αρκετά μελίσσια ξεχωρίζουν και αντέχουν. Αυτά έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Το γενετικό υλικό για βασιλοτροφία πρέπει να προέρχεται από μελίσσια με μητρώο δύο ετών και όχι από περσινές παραφυάδες. Ακόμη και τα μελίσσια που πήγαν στο πεύκο παρουσιάζουν αισθητές διαφορές δυναμικότητας την άνοιξη. Βασιλοτροφία κάνουμε πάντοτε κατά την περίοδο της σμηνουργίας. Το χαρακτηριστικό αυτό της καλής και γρήγορης ανάπτυξης πρέπει να αξιολογηθεί και με τον τρόπο που είναι σχηματισμένη η φωλιά. Ένα σφιχτό και ζεστό μελίσσι θα έχει προφανώς μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης από ένα όμοιό του που έχει περιττές κηρήθρες, που δεν έχει θερμομόνωση, που βρίσκεται στη σκιά ή σε ακατάλληλο μέρος για μελισσοκομείο. Η επιλογή ως προς τα καλύτερα μελίσσια δενείναι απλό και τυχαίο πράγμα. Πρέπει να συγκρίνονται όμοια δεδομένα.
Προσοχή στις μεταφορές νωρίς άνοιξη από τον νότο στο βορά ή από τα ζεστά μέρη της περιοχής μας προς τα βουνά, ιδιαίτερα αν οι γόνοι είναι εκτεταμένοι. Τα μελίσσια στρεσάρονται με κίνδυνο, αν κρυώσει ο καιρός, να παγώσουν οι γόνοι περιφερειακά και προπαντός να σταματήσει η ανάπτυξη και η γέννα της βασίλισσας με αποτέλεσμα να προκληθούν ασθένειες.
Εάν για οποιοδήποτε λόγο θέλουμε να κάνουμε την μεταφορά θα μετακινήσουμε μόνο τα δυνατά μας μελίσσια δίχως να βάλουμε πάτωμα. Αν δεν ανέβουν οι νυχτερινές θερμοκρασίες, όσο σφιγμένο και να είναι το μελίσσι δεν δημιουργεί βασιλοκελιά σμηνουργίας, να μην φοβόμαστε την σμηνουργία.
Δεν κάνουμε ποτέ, ιδιαίτερα στα μεγάλα κοπάδια, εξίσωση των μελισσιών με ανταλλαγή γόνου. Αργά ή γρήγορα θ’ αρρωστήσουν όλα τα μελίσσια του μελισσοκομείου. Σ΄ όλα τα χρόνια της μελισσοκομικής μου καριέρας δεν έχω δει μελίσσι με σηψηγονία. Παίζει ρόλο βέβαια και η περιοχή του Έβρου που κρατά τα μελίσσια ζωντανά, αλλά γενικά, άποψή μου είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε ανταλλαγή γόνων. Υπάρχει μόνο μια περίπτωση: Στο μικρό και με καλή βασίλισσα δίνουμε μια ευκαιρία προσθέτοντας ένα πλαίσιο (κηρήθρα) εκκολαπτόμενου και αν μετά από αυτή την ενέργεια δεν αναπτυχθούν τα καταργούμε.
Παραφυάδες
Τώρα, όσο προχωράει η άνοιξη το κοπάδι μεγαλώνει, σχεδόν όλα τα μελίσσια έχουν μεγαλώσει και είναι καιρός για δημιουργία παραφυάδων και νέων βασιλισσών.
Έχουμε δύο επιλογές, οι οποίες καθορίζονται από τις μελιτοφορίες της περιοχής μας. Και πιο συγκεκριμένα, από την χρονική περίοδο που αναμένουμε την μελιτοέκκριση. Πρέπει να ξέρουμε αν μια μελιτοφορία πλησιάζει ή αν απέχει έναν ή περισσότερους μήνες. Στην πρώτη περίπτωση, όταν δηλαδή η μελιτοφορία είναι κοντά μπορούμε να καταργήσουμε έναν αριθμό μελισσιών και να τα κάνουμε παραφυάδες. Με αυτόν τον τρόπο θα παραμείνουν τα υπόλοιπα παραγωγικά. Αν η μελιτοφορία αργεί μπορούμε να πάρουμε μια παραφυάδα από το κάθε μελίσσι, τα οποία μέχρι να έρθει η μελιτοφορία θα έχουν μεγαλώσει ξανά (ώστε να πάρουμε και παραγωγή).
Οι παραφυάδες που θα τοποθετήσουμε τα βασιλικά κελιά δεν πρέπει να έχουν ανοιχτό γόνο. Αυτό επιτυγχάνεται με το σήκωμα γόνων πάνω από το διάφραγμα για 7-8 ημέρες. Είναι ο ευκολότερος τρόπος δημιουργίας παραφυάδων.
Η παραφυάδα πρέπει να έχει δυο πλαίσια με σφραγισμένο γόνο με τις μέλισσές τους καθώς και δύο άλλα πλαίσια με τις μέλισσές τους. Στις μικρές παραφυάδες, σπιρτοκούτια, όπως συνηθίζω να λέω, η βασίλισσα δεν πρόκειται να γίνει ποτέ βασίλισσα ούτε στα πρώτα της στάδια ούτε αργότερα έστω και αν εισαχθεί σε κανονικό μελίσσι.
Όσο μεγαλύτερο είναι το μελίσσι την Άνοιξη τόσο μεγαλύτερη η παραγωγή μελιού. Υπάρχει μια μαθηματική σχέση γι΄ αυτό, όσο πιο καλό μελίσσι δημιουργήσουμε την άνοιξη με νέες βασίλισσες τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να πάρουμε πολύ περισσότερο μέλι. Τα μικρά μελίσσια δεν σοδεύουν.
Είναι καλό κατά την βασιλοτροφία να ελέγξουμε και τα σπόρια της νοσεμίασης από τα μελίσσια που παίρνουμε τον γόνο. Διαλέγουμε αυτά που έχουν τα λιγότερα. Αν είναι δυνατόν, να μην έχουν καθόλου. Μπορεί να είναι τυχαίο. Μπορεί όμως να οφείλεται και σε αμυντικούς μηχανισμούς του μελισσιού και έτσι να δημιουργήσουμε μελίσσια ανθεκτικά στη νοσεμίαση.
Καλή άνοιξη και καλές παραγωγές
Ευχαριστώ
Μόσχος Ντιώνιας
