Ερωτήσεις – Απαντήσεις | Γκόρας Γ. – Θρασυβούλου Α.

ΕΡΩΤΗΣΗ

Ποια η γνώμη σας για τους ομιχλοποιητές; Είναι ασφαλείς για τα μελίσσια; Αν ναι τι φάρμακα δέχονται και σε τι ποσότητες. Μιλάω για θυμόλη, οξαλικό, τακ τικ και ίσως μαβρίκ. Αραιώνονται πάντα σε παραφινέλαιο ή και σε σπορέλαιο; Στην Αμερική ισχυρίζονται πως από μόνο του το παραφινέλαιο καταστέλλει τη βαρρόα. Υπάρχει κάποια γνώμη πάνω σε αυτό; Γιατί όλοι αναγράφουν δοκιμή πρώτα σε λίγα μελίσσια και μετά θεραπεία; Υπάρχει φόβος λιποταξίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Οι ομιχλοποιητές ή νεφελοποιητές είναι σε μεγάλο πλέον βαθμό μελισσοκομικός εξοπλισμός (εικόνα 1) ο οποίος όμως έχει σημαντική αξία για κάποιον που διαθέτει πολλά μελίσσια. Ως κατασκευή, βασίζεται στην καύση βρώσιμου παραφινέλαιου ή γλυκερίνης στα οποία έχει διαλυθεί το σκεύασμα με ακαρεοκτόνο δράση. Δεν αλλάζει ούτε η αποτελεσματικότητα του σκευάσματος, ούτε οι επαναλήψεις που θα πρέπει να γίνουν με τη μέχρι πριν ομιχλοποιητή εποχή. Αν δηλαδή έπρεπε να κάνετε επεμβάσεις με θυμόλη (σε οινόπνευμα π.χ.) και απαιτούνταν 4 εβδομαδιαίες επεμβάσεις, και αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε ομιχλοποιητή, πάλι θα εφαρμόσετε 4 επεμβάσεις και θα αναμένετε τα ίδια αποτελέσματα. Το μεγάλο πλεονέκτημα του ομιχλοποιητή, είναι ο χρόνος που εξοικονομείτε με την εφαρμογή του σκευάσματος χωρίς να χρειαστεί να ανοίξετε το μελίσσι. Ειδικά στις περιπτώσεις εκείνες που η επέμβαση απαιτεί την τοποθέτηση ταινιών ανάμεσα στα πλαίσια και μάλιστα ανανέωσή τους κάθε βδομάδα, με τον ομιχλοποιητή, ο χρόνος αυτός υποδεκαπλασιάζεται. Στα μειονεκτήματα της συσκευής είναι η αναστάτωση που προκαλείται στο μελίσσι και ο φόβος για ανάφλεξη καθιστώντας τη χρήση του στο δάσος ιδιαίτερα επικίνδυνη. Όσον αφορά το πρώτο, η βίαιη πίεση με την οποία εισέρχεται ο ατμός στο μελίσσι, δημιουργεί άμεσα αναστάτωση και νευρικότητα στο μελίσσι, ενώ δεν αποκλείεται σε σπάνιες περιπτώσεις να προκύψει ακόμα και λιποταξία.

Η ακαρεοκτόνος δράση προέρχεται από το σκεύασμα που χρησιμοποιείται και όχι από το μέσο. Έτσι το παραφινέλαιο από μόνο του, δε σκοτώνει τη βαρρόα. Ίσως σε μικρό βαθμό να προκαλεί πτώση ενός μικρού ποσοστού, πράγμα που συμβαίνει έτσι κι αλλιώς σε κάθε επιθεώρηση με το κάπνισμα και μόνο των μελισσών.

Τα σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον ομιχλοποιητή είναι τα οργανικά οξέα, η θυμόλη και τα αιθέρια έλαια. Χημικά σκευάσματα όπως το τακ τικ και το μαβρίκ, δεν είναι εγκεκριμένα για μελισσοκομική χρήση, δεν προτείνονται αλλά χρησιμοποιούνται από κάποιους μελισσοκόμους, ιδιαίτερα το πρώτο.

Στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας του Α.Π.Θ. έχει δοκιμαστεί η θυμόλη στον ομιχλοποιητή, σε συγκέντρωση 5,5%. Το μέσο καύσης ήταν το παραφινέλαιο, ενώ η θυμόλη είχε πρώτα διαλυθεί σε λίγο οινόπνευμα για να μπορεί να αναμιχθεί με το παραφινέλαιο. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 6 επεμβάσεις ανά 3-4 ημέρες (εικόνα 2) και η αποτελεσματικότητα δεν ξεπέρασε το 50%. Παρατηρήθηκε έντονη αναστάτωση στα μελίσσια μετά την εφαρμογή που διατηρήθηκε για περισσότερη από μισή ώρα (εικόνα 3).

Επίσης υπάρχει σχετική αναφορά για την ανάμιξη 15γρ οξαλικού οξέος σε 100ml αιθανόλης και την προσθήκη 10γρ θυμόλης χωρίς να υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα.

Σε κάθε περίπτωση που δοκιμάζετε κάτι καινούργιο ή που απαιτεί προσοχή ως προς την εφαρμογή λόγω π.χ. της διαφορετικής συγκέντρωσης, ή των διαφορετικών θερμοκρασιών, είναι καλό να ελέγχετε κάθε φορά την αντίδραση των μελισσιών. Γι’ αυτό το λόγο προτείνεται να κάνετε την εφαρμογή σε λίγα μελίσσια, ώστε να παρατηρήσετε τόσο την αποτελεσματικότητα, όσο και την μελισσοτοξικότητα προτού κάποιο αρνητικό γεγονός συμβεί στο σύνολο του μελισσοκομείου σας.

Η χρησιμοποίηση του νεφελοποιητή ενέχει μεγάλο κίνδυνο υγείας στον μελισσοκόμο από την αναπνοή του παραφινελαίου και της χημικής ουσίας είτε αυτή λέγεται θυμόλη, είτε λέγεται οξαλικό ή αμιτραζ. Γι’ αυτό ο μελισσοκόμος θα πρέπει να είναι εφοδιασμένος με την κατάλληλη προστατευτική μάσκα και ρούχα (εικ. 4).