Ο Καν. της ΕΕ 852/2004 αφορά την υγιεινή όλων των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων ζωικής προέλευσης και θεσπίζει τις λειτουργικές και υγειονομικές απαιτήσεις για την παραγωγή και διάθεση στην αγορά τροφίμων σε νόμιμες και καταχωρημένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας τροφίμων.
Για τον μικρό παραγωγό ο κανονισμός παρέχει τη δυνατότητα της άμεσης διάθεσης μικρών ποσοτήτων πρωτογενών προϊόντων στον τελικό καταναλωτή ή και στα τοπικά καταστήματα λιανικής πώλησης που προμηθεύουν άμεσα τον τελικό καταναλωτή· χωρίς την υποχρέωση της εγκεκριμένης και καταχωρημένης εγκατάστασης (άρθρο 1, παρ. 2 σημείο γ).
Για την υλοποίηση της απόκλισης αυτής από τον Καν. Η ΕΕ ζητά τα κράτη μέλη να θεσπίσουν κανόνες που θα διέπουν όσα αναφέρονται στην παράγραφο 2 γ του καν. 852 ήτοι:
α) Να καθορίσει την έννοια της μικρής αγοράς και της μικρής ποσότητας
β) Να καταρτίσει Εθνικά μέτρα για την κατασκευή, τη διαρρύθμιση και τον εξοπλισμό των συσκευαστηρίων μελιού για μικρές επιχειρήσεις επεξεργασίας πρωτογενούς υλικού.
γ) Να καταρτίσει Εθνικό Οδηγό ορθής Πρακτικής για τα μικρά συσκευαστήρια μελιού ώστε να καταρτιστεί μια ευέλικτη εφαρμογή του συστήματος αυτοελέγχου βάση των αρχών του HACCP (άρθρο 8 σημείο α) και γ).
Η ελληνική πολιτεία καθόρισε τα παραπάνω τρία κρίσιμα σημεία για άλλους κλάδους παραγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης όπως είναι οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας κρέατος, επεξεργασίας αλιευμάτων, μεταποίησης γάλακτος κ.ά. (ΚΥΑ 3724/162303/2014-ΦΕΚ 3438/22-12-2014).
Για το μέλι εκδόθηκε η απόφαση του ΥπΑΑΤ 144/15067 (ΦΕΚ 466/2019) με σκοπό την εφαρμογή του άρθρου 1 της παρ. 2, σημείο γ) του Καν. 852/2004.
Η συγκεκριμένη απόφαση πιστεύουμε ότι είναι νομικά αστήρικτη γιατί δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του Κανονισμού της ΕΕ αλλά και ούτε στο σκοπό εφαρμογής της για τους παρακάτω λόγους:
α) Η συγκεκριμένη απόφαση ενώ με το άρθρο 3 καθόρισε τη μικρή ποσότητα μελιού και τη μικρή αγορά (10 kg/κυψέλη, σύνολο ετήσια 1200 kg, εντός Περιφερειακής ενότητας), δεν καθόρισε τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν τα συσκευαστήρια μελιού για τις μικρές επιχειρήσεις.
β) Δεν κατάρτισε εθνικό Οδηγό Ορθής Πρακτικής για τα μικρά αυτά συσκευαστήρια όπως έχει κάνει με τους άλλους κλάδους παραγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης (ΚΥΑ 3724/162303/2014-ΦΕΚ 3438/22-12-2014).
γ) Με το άρθρο 4 της απόφασης 144/15067 το ΥΠΑΑΤ ανατρέπει και ουσιαστικά ακυρώνει την εφαρμογή του Καν. 852/2004 για τη δυνατότητα άμεσης διάθεσης μικρών ποσοτήτων πρωτογενών προϊόντων στον τελικό καταναλωτή ή και στα τοπικά καταστήματα λιανικής πώλησης χωρίς την υποχρέωση της εγκεκριμένης και καταχωρημένης εγκατάστασης. Συγκεκριμένα:
γ1) Το άρθρο 4 αναφέρει ότι «οι ΔΑΟΚ τηρούν μητρώα των Εγκαταστάσεων των Φορέων Μελισσοκόμων (ΦΕΜ) που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσης» χωρίς όμως να καθορίζει τα Εθνικά μέτρα για την κατασκευή, διαρρύθμιση και τον εξοπλισμό των ΦΕΜ οπότε είναι αδύνατη η νόμιμη εφαρμογή της παραγράφου αυτής του άρθρου.
γ2) Οι ΔΑΟΚ κοινοποιούν στη Διεύθυνση Κτηνιατρικής Δημόσια Υγείας (ΚΔΥ) του ΥπΑΑΤ για την ενημέρωση του καταλόγου εγκεκριμένων και καταχωρισμένων εγκαταστάσεων του άρθρου 8 του Π.Δ.79 (Α΄95). Όμως το άρθρο 8 του Π.Δ. 79 αναφέρεται στον κατάλογο των εγκεκριμένων και καταχωρημένων εγκαταστάσεων τροφίμων σύμφωνα με τις απαιτήσεις του καν. 852/2004 και όχι της απόκλισης του κανονισμού για τις μικρές επιχειρήσεις (άρθρο 1, παρ. 2γ του Καν.). Για τις εγκαταστάσεις του πρωτογενούς τομέα δεν απαιτούνται καταχωρημένες εγκαταστάσεις.
γ3) Στο άρθρο 4, σημείο 2 αναφέρεται: «Η καταχώριση των ΦΕΜ στο Μητρώο 1 της παρ. 1 γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 του Π.Δ. 79/2007». Όμως οι διατάξεις του συγκεκριμένου άρθρου δεν έχουν καμία σχέση με την παρ. 2, σημείο γ) του Καν. 852/2004 που ήταν ο σκοπό την εφαρμογή της απόφασης 144/15067 το ΥΠΑΑΤ.
Το άρθρο 5 του Π.Δ.79 κάνει αναφορά στο άρθρο 3 παρ. 2 περ. αο. αφορά τις νόμιμα καταχωρημένες εγκαταστάσεις τυποποίησης και επεξεργασίας μελιού που διακινούν μέλι χωρίς περιορισμό ποσότητας και αγοράς εσωτερικού ή εξωτερικού. Δεν αφορά την απόκλιση του Καν. 852 για τις μικρές επιχειρήσεις. Μια καταχωρημένα επιχείρηση μελιού σύμφωνα με το άρθρο αυτό δεν έχει κανένα περιορισμό στη διάθεση του προϊόντος της.
Κάνει επίσης αναφορά στο άρθρο 4 του Καν. 853/2004. Το άρθρο όμως αυτό αφορά τα παραρτήματα Ι και ΙΙ που σχετίζονται με την μεταποίηση και επεξεργασία των προϊόντων ζωικής προέλευσης και όχι με το παράρτημα Ι που είναι άλλωστε η απαίτηση του Καν.852/2004 για την πρωτογενή παραγωγή. Μάλιστα το συγκεκριμένο άρθρο στην παρ. 2 σημείο α αναφέρεται σαφώς ότι «δεν αφορά εγκαταστάσεις πρωτογενούς παραγωγής»
Στο σημείο 3 του άρθρου 5 του ΠΔ 79 αναφέρεται ότι η αυτοψία στην εγκατάσταση και η γνωμοδότηση γίνεται για τη συμμόρφωση των απαιτήσεων του Καν. 852/2004 και 853/2004 όσο αφορά τα παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ. Οι απαιτήσεις όμως του Καν. 852 για τις μικρές επιχειρήσεις (άρθρο 1 παρ. 2γ) περιορίζονται στο παράρτημα Ι.
Συμπερασματικά
Η εφαρμογή της απόφασης του ΥπΑΑΤ 144/15067 (ΦΕΚ 466/2019) είναι νομικά αστήρικτη γιατί το άρθρο 4 της απόφασης 144/15067 α) δεν αφορά το άρθρο 1, παράγραφος 2 σημείο γ του Καν. 852/2004 και β) δεν διασφαλίζει την επίτευξη των στόχων του Καν. 852/2004 όπως επιτάσσει το άρθρο 1 παρ. 3 του ιδίου κανονισμού. Παράλληλα ενώ δεν κατέρτισε Εθνικά μέτρα για την κατασκευή, τη διαρρύθμιση και τον εξοπλισμό των συσκευαστηρίων μελιού για μικρές επιχειρήσεις επεξεργασίας πρωτογενούς υλικού, ούτε Εθνικό Οδηγό ορθής Πρακτικής για τα μικρά συσκευαστήρια μελιού ζητά από τον μελισσοκόμο να συσκευάζει την μικρή ποσότητα μελιού σε καταχωρημένα συσκευαστήρια εγκλωβίζοντας έτσι τη διάθεση μελιού από τους μικρούς παραγωγούς.
Τι προτείνεται ότι θα πρέπει να γίνει:
α) Να καταργηθεί το άρθρο 4 της απόφασης 144/15067 γιατί α) δεν αφορά το άρθρο 1, παράγραφος 2 σημείο γ του Καν. 852/2004 και β) δεν διασφαλίζει την επίτευξη των στόχων του Καν. 852/2004 όπως επιτάσσει το άρθρο 1 παρ. 3 του ιδίου κανονισμού.
β) Να καταρτιστούν Εθνικά μέτρα για την κατασκευή, τη διαρρύθμιση και τον εξοπλισμό των συσκευαστηρίων μελιού όπως έγινε με τις μικρές επιχειρήσεις επεξεργασίας κρέατος, αλιευμάτων, μεταποίησης γάλακτος, γαλακτοκομικών προϊόντων κ.α (ΚΥΑ 3724/162303/2014-ΦΕΚ 3438/22-12-2014) όπως φαίνεται στον πίνακα 1.
Πίνακας 1. Εθνικά μέτρα για την προσαρμογή των απαιτήσεων του Καν (ΕΚ) 852/2004 για την παραγωγή τροφίμων ζωικής προέλευσης από «μικρές επιχειρήσεις» χωρίς καταχωρημένο τυποποιητήριο
| 1. Η θύρα εισόδου Α΄ υλών, βοηθητικών υλών, υλικών συσκευασίας, προσωπικού και η θύρα εξόδου τελικών προϊόντων και προσωπικού δύναται να είναι κοινές. 2. Επιτρέπεται η μη τήρηση της γραμμικής ροής (ξεσφράγισμα, μελιτοεξαγωγή, τυποποίηση στον ίδιο χώρο με χρονικό διαχωρισμό), 3. Επιτρέπεται η χρήση κοινού εξοπλισμού για την πλύση τόσο των τροφίμων όσο και των χεριών 4. Η είσοδος και η έξοδος δύναται να γίνεται απευθείας από τον χώρο παραγωγής. 5. Επιτρέπεται ο καθαρισμός, η απολύμανση και η αποθήκευση των σκευών εντός του χώρου παραγωγής. 6. Επιτρέπεται η αποθήκευση πρώτων υλών και τελικών προϊόντων στον ίδιο ψυκτικό θάλαμο. 7. Επιτρέπεται η αποθήκευση των προϊόντων καθαρισμού σε ειδικό για το σκοπό αυτό ερμάριο τοποθετημένο εντός του χώρου παραγωγής. 8. Δεν είναι υποχρεωτική η ύπαρξη αποδυτηρίων. |
γ) Να καταρτιστεί Οδηγός Υγιεινής για τα μικρά συσκευαστήρια συσκευασίας μελιού (εκπαίδευση μελισσοκόμων στο περιεχόμενο του Οδηγού Υγιεινής, οικονομικά κίνητρα και ένταξη των μελισσοκόμων για τη βελτίωση των εργαστηρίων συσκευασίας μελιού).
