Η ανανέωση των κηρηθρών | Δ & Β Τσέλιος

Δημήτρης Τσέλιος
τ. Διευθυντής Ινστιτούτου
Μελισσοκομίας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.
τηλ. 6976027907

Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής
ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Η τακτική ανανέωση των κηρηθρών ενός μελισσοκομείου έχει εξελιχθεί σε βασικό μέλημα στη σύγχρονη μελισσοκομία. Παλαιότερα υπήρχε σοβαρός λόγος που παρακινούσε τους μελισσοκόμους στην ανακύκλωση του κεριού, εξαγωγή δηλαδή του κεριού από τις παλιές κηρήθρες και κατασκευή νέων φύλλων κηρήθρας. Ο λόγος αυτός ήταν καθαρά οικονομικός. Η δαπάνη για την αγορά φύλλων κηρήθρας ήταν σημαντική, όμως ταυτόχρονα το οικονομικό όφελος από την παραγωγή κεριού, είτε ανακυκλώνονταν είτε αποθηκεύονται για «ώρα ανάγκης», ήταν υπολογίσιμο.

Αν ανατρέξουμε και στο πρόσφατο παρελθόν, τότε που οι παραδοσιακές κυψέλες, κοφίνια κ.λ.π., ήταν σε μεγάλους αριθμούς, το κερί που έβγαινε ήταν πολλαπλάσιο του κεριού που βγαίνει από τις σύγχρονες κυψέλες.

Σήμερα υπάρχουν σοβαρότεροι λόγοι, πέρα από τα στενά οικονομικά «κριτήρια», που επιβάλλουν την τακτική ανανέωση των κηρηθρών. Οι λόγοι αυτοί είναι:

Αντικατάσταση των σπασμένων και ποντικοφαγωμένων κηρηθρών, που πέρα από αντιοικονομικό είναι και αντιαισθητικό θέαμα.
Αντικατάσταση των μαύρων κηρηθρών από την πολυκαιρία, που σκουραίνουν το χρώμα του μελιού, έχουν μικρότερη χωρητικότητα (μέλι-γύρη), μικρότερη διάμετρο κελιών (συνεπώς ελλιπή διατροφή των προνυμφών).
Αντικατάσταση των κηρηθρών που πιθανών φέρουν σπόρια μολυσματικών ασθενειών των μελισσών, όπως νοζεμίαση, σηψηγονία, ασκοσφαίρωση κ.λ.π..
Αντικατάσταση των παλαιών κηρηθρών που έχουν δεχθεί θεραπευτικές επεμβάσεις, ενδεχομένως από την εποχή αντιμετώπισης του κηρόσκωρου, σίγουρα, σίγουρα όμως από τις επανειλημμένες εφαρμογές των ακαρεοκτόνων για το άκαρι Βαρρόα. Τα υπολείμματα των φαρμάκων δεσμεύονται από το κερί και αποδίδονται στο μελί.

Συνεπώς η αντικατάσταση των κηρηθρών σε τακτά χρονικά διαστήματα εξασφαλίζει:

Μέλι καλής ποιότητας
Υγιεινό περιβάλλον στην κυψέλη
Καλή υγεία των μελισσιών
Μεγαλύτερες αποδόσεις
Υψηλότερη αγοραστική αξία των μελισσιών

Το τελευταίο είναι σημαντικό γι’ αυτούς που πωλούν μελίσσια, επιτυγχάνουν καλύτερες τιμές, όμως είναι σημαντικότερο γι’ αυτούς που αγοράζουν, γιατί έτσι επωφελούνται από τα ανωτέρω πλεονεκτήματα.

Η τύχη των παλαιών κηρηθρών που αντικαθίστανται

Σε αρκετές περιοχές της χώρας μας δεν δίνουν μεγάλη σημασία στις παλιές «άχρηστες» κηρήθρες. Αλλού τις πετάνε, αλλού τις καίνε στα καζάνια και σε μερικά μέρη τις χαρίζουν σε κάποιον, που περνά και μαζεύει «αφιλοκερδώς τα άχρηστα κεριά». Στις περιοχές όμως με βαθειές ρίζες στη μελισσοκομία, με μεγάλο αριθμό μελισσιών (σε παραδοσιακές κυψέλες και εν συνέχεια σε ευρωπαϊκές), η εκμετάλλευση των παλαιών κηρηθρων ήταν καθεστώς.

Τα εργαστήρια αυτά παραμένουν και σήμερα, στη Χαλκιδική λειτουργούν πέντε (δύο στη Νικήτη, στην Κασσάνδρα, στην Αρναία, στα Βραστά), ενώ και μερικά άλλα υπάρχουν στην Ελλάδα (Βόλο, Λάρισα, Άρτα, Εύβοια κ.α.)

Η παλιά ονομασία τους ήταν «κάτεργο», ονομασία που απέδιδε την πραγματικότητα με σκωπτική διάθεση. Δύο άτομα γύριζαν με μοχλό μια μεγάλη «βίδα», που πίεζε τη λινάτσα με τα κεριά για να τρέξει το κερί.
Η υδραυλική πρέσα, που αντικατέστησε τη μυϊκή δύναμη, δουλεύει στις 100 ατμόσφαιρες, ανεβάζοντας την εφαρμοζόμενη πίεση στους 45 τόνους στα βρασμένα υλικά (κεριά, νερά, σύρματα, κουκούλια γόνου κ.λ.π.) που φεύγουν από τον βραστήρα. Στο βραστήρα παρέμειναν για 45-50 λεπτά της ώρας, βράζοντας στους 120˚С.
Από την πρέσα (τα εργαστήρια πλέον ονομάζονται «πρέσες») το κερί, καθαρό, ρέει σε λεκάνη με νερό, απ’ όπου με κανάτες μεταγγίζεται στα καλούπια διαφόρων σχημάτων και χωρητικότητας. Ό,τι απέμεινε στις λινάτσες, επεξεργάζεται με ειδικό υγρό και αποδίδει όλη την ποσότητα κεριού.

Επισκεφθήκαμε μία από τις δύο πρέσες που λειτουργούν στη Νικήτη, του Στυλιανού Συρδάρη, απ’ όπου και το φωτογραφικό υλικό. Τα στοιχεία που ακολουθούν, όπως και τις συνθήκες λειτουργίας της πρέσας, είχε την ευγενή καλοσύνη να μας τα διαθέσει για δημοσίευση ο ιδιοκτήτης. Έτσι:

Η τιμή του κεριού αυτή την εποχή είναι 7,5 €.
Το κόστος εξαγωγής (παλιές κηρήθρες, ξελεπιδιάσματα) ανέρχεται στο 1,2 €/Κιλό.
Μια παλιά κηρήθρα αποδίδει κατά μέσο όρο 120 γραμμάρια κεριού.
Η λειτουργία της πρέσας ξεκινά τον Οκτώβριο και σταματά τον Μάιο.
Η απόδοση των ξελεπιδιασμάτων, εάν έχει στραγγιστεί καλά το μέλι, ξεπερνά το 90%.
Μια μελισσοκομική επιχείρηση παράγει 12 κιλά κερί από ξελεπιδιάσματα, ανά τόνο μελιού.
Την ίδια ποσότητα κεριού αποδίδουν 100 παλιές μαύρες κηρήθρες που ανακυκλώνονται.