Βασιλοτροφία. Μία επαναστατική λύση σ’ένα μεθοδολογικό πρόβλημα,που αλλάζει τη μελισσοκομία

Γκουσιάρης Αλέξανδρος
Μαθηματικός – Μελισσοκόμος
Μελισσοκομική Επιθεώρηση

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Αυτό το κείμενο είναι μια απλουστευμένη ανάλυση κάποιων σκεψεών μου γύρω από την βασιλοτροφία και το πραγματικό νοημά της. Αποφάσισα να εκθέσω την αποψή μου (και να εκτεθώ φυσικά), πρώτα στην Αλεξανδρούπολη (1^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επαγγελματικής Μελισσοκομίας), μετά στον Πειραιά (5^ο Πανελλήνιο Μελισσοκομικό Συνέδριο) κατόπιν στην Φιλιππιάδα (1^η Διημερίδα για τη Μελισσοκομία στο Δήμο Ζηρού) και τέλος στην Μελισσοκομική Επιθεώρηση, γιατί νιώθω μια ισχυρή βεβαιότητα για αυτά που θα διαβάσετε, μετά από 30 χρόνια, μελισσοκομίας, διαβάσματος, στοχασμούς και αναστοχασμούς με φίλους μελισσοκόμους γύρω από τις μέλισσες και την τέχνη μας.

Το κείμενο γράφτηκε για να διαβαστεί από τον μέσο μελισσοκόμο. Σε επόμενο κείμενο στην ΜΕ, ελπίζω να το καταφέρω, θα ξαναγράψω για το ίδιο θέμα, έχοντας στο νου μου τους επιστήμονες και τους «προβληματισμένους μελισσοκόμους». Αυτό το κάνω, γιατί παρατηρώ όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, μια διάχυτη, αναποτελεσματική πολυδιάσπαση του κλάδου, που δεν μπορώ να την αποδώσω αλλού παρά στην έλλειψη ικανότητας για ελάχιστη σκέψη περί του μέλλοντος της μελισσοκομίας. Για την καθαρότητα του χαρακτηρισμού «προβληματισμένους μελισσοκόμους» θα αναφέρω ένα αρχαίο γνωμικό:
συνετών ανδρών, πριν γενέσθαι τα δυσχερή, προνοήσαι όπως μη γένηται. Ανδρείων δε, γενόμενα ευ θέσθαι (οι συνετοί άνθρωποι, προτού συμβούν τα δύσκολα, προνοούν για να μη γίνουν, οι γενναίοι όμως τα αντιμετωπίζουν όταν αυτά συμβούν)

Και επειδή θεωρώ ότι η συλλογή των ταπεινών σκέψεων που ακολουθεί είναι πάρα πολύ σημαντική γι’ αυτό που «έρχεται», και επειδή δεν μπορώ να σκεφτώ για κανέναν άλλο, παρά ενίοτε για μένα και μόνο, οι αναγνώστες οφείλουν να αποφασίσουν τι θα διαβάσουν μόνοι τους, αν διαβάσουν. Εννοείται ότι το κείμενο τελειώνει στην τελευταία του τελεία και αποτελεί δικιά μου απόφαση για το πότε μπήκε. Η δικιά σας απόφαση θα φανεί, καθώς θα διαβάζετε τα κείμενα ΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥΣ ή αυτό το ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΚΑΙ «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΕΝΟΥΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥΣ», αν τα διαβάσετε. Αν τα διαβάσετε πάντως, μην νομίζετε ότι θα συμβεί κάτι σπουδαίο. Για να συμβεί κάτι σπουδαίο πρέπει όχι μόνο να σκεφτείτε, αλλά και να πράξετε.

(ΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥΣ)

Στα πολύ παλιά χρόνια ο μελισσοκόμος είχε μια σχέση με τα μελίσσια που ήταν αυτή του κυνηγού. Κυνηγός μελιού ήταν ο πρωτόγονος μελισσοκόμος, ψάχνοντας να βρει τις φωλιές των μελισσιών σε βράχια και δέντρα, ώστε να πάρει το μέλι τους. Πολύ αργότερα στην αρχαία Μεσοποταμία, Αίγυπτο, Κύπρο, Ελλάδα και αλλού, αναπτύχτηκε μια οργανωμένη μελισσοκομία με κύρια διαφορά, τους τύπους κυψελών (κοφίνια, υψέλια, κορμοί και κάθε είδους ξύλινων κουτιών) και τον αριθμό των μελισσιών που είχε στην κατοχή του μελισσοκόμος. Η εξέλιξη στην μελισσοκομία ήταν κυρίως μια εξέλιξη του σχήματος και του υλικού κατασκευής της κυψέλης και σταθεροποιήθηκε όταν πριν περίπου 100 -150 χρόνια εφευρέθηκε η σύγχρονη κυψέλη και ο μελιτοεξαγωγέας.

Ακόμη και σήμερα ο μελισσοκόμος συνεχίζει να είναι κυνηγός μελιού, μεταφέροντας τις κυψέλες του, με το φορτηγό του, κάνοντας τεράστιες αποστάσεις, χρησιμοποιώντας ακόμη και πλοία για τα ταξίδια του. Κυνηγός μελιού είναι, καθώς κυνηγάει το πεύκο, το έλατο, τα θυμάρια. Κυνηγός ανθοφοριών, δηλαδή κυνηγός μελιού.

Όλα αυτά τα πάρα πολλά, πολλά, χρόνια μαζί με την μελισσοκομία αναπτύχθηκε και η γεωργία. Ας δούμε εν συντομία πως ξεκίνησε η γεωργία και πως εξελίχτηκε μέχρι σήμερα, για να δούμε μια ενδιαφέρουσα σύνδεση με την μελισσοκομία.

Στην αρχή οι άνθρωποι ήταν κυνηγοί. Κυνηγούσαν δηλαδή την καθημερινή τροφή και την επόμενη έχει ο Θεός. Σιγά σιγά είδαν ότι κάποιοι σπόροι όχι μόνο τρωγόντουσαν αλλά όταν έπεφταν στη γη ξαναφύτρωναν την επόμενη χρονιά. Μαζέψαν τέτοιους σπόρους, κυρίως από στάρια, κριθάρια κ.λπ. και τους έσπειραν σε μέρη που τους βόλευε. Αυτό όμως είχε σαν αποτέλεσμα να μην φεύγουν μακριά από τον τόπο σποράς, γιατί όταν έφευγαν, τα ζώα ή οι γείτονες έτρωγαν τη σοδειά τους. Έτσι έμεναν στους τόπους εκείνους για καιρό και σιγά σιγά έφτιαξαν σπίτια και χωριά. Αυτό ήταν μια τεράστια αλλαγή για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Από νομάδες κυνηγοί, που ξημέρωναν όπου υπήρχε τροφή, έγιναν γεωργοί με χωράφια και καλλιέργειες και σπίτια και χωριά. Η πρώτη γεωργική επανάσταση.

Ποιό ήταν το βασικό χαρακτηριστικό της μεγάλης αυτής αλλαγής; Η επιλογή σπόρων και η ευκολία που μπορούσαν να το κάνουν. Ήταν εύκολο να παρατηρήσουν την όλη διαδικασία που τα φυτά μεγάλωναν, έβγαζαν καρπούς, ξαναπέφταν στη γη και πάλι από την αρχή. Δεν υπήρχαν δηλαδή δυσκολίες στην παρατήρηση. Δεν υπήρχαν κρυμμένα μυστικά.

Διάλεξαν λοιπόν σπόρους και τους ξαναέσπειραν. Ποιούς σπόρους; Τους καλύτερους φυσικά. Σπόρους που να αντέχουν στο κρύο ή τη ζέστη, στην ξηρασία ή στην υγρασία, στις πέτρες ή στο χώμα. Σπόρους ανάλογα με τον τόπο που ζούσαν. Άλλους σπόρους για τα βόρεια κλίματα, άλλους για τα ζεστά παραθαλάσσια μέρη. Σπόρους που έβγαζαν νόστιμους καρπούς, σπόρους που άντεχαν στις αρρώστιες. Έκαναν δηλαδή επιλογή από τους καλύτερους σπόρους, από τα καλύτερα φυτά, για να ξαναφυτέψουν την επόμενη χρονιά. Ξέρουμε κανένα γεωργό που να κρατάει σπόρους από τα άρρωστα φυτά του και από αυτά που δεν είναι νόστιμα; Αν ξέρουμε κάποιον τέτοιο, τότε σίγουρα είναι άσχετος γεωργός ή το αντίθετο του έξυπνου.

Το ίδιο έκαναν και οι κτηνοτρόφοι με τα ζώα τους. Πρώτα τα εξημέρωσαν και μετά διάλεγαν τα καλύτερα και τα έβαζαν μαζί να κάνουν απογόνους. Έτσι έφτιαξαν κοπάδια που δίναν πολύ και παχύ γάλα, πολύ και νόστιμο κρέας. Και για εκείνους ήταν εύκολο να παρατηρήσουν ποια ήταν τα καλυτερά τους ζώα. Δεν υπήρχαν κρυμμένα μυστικά.

Πέρασαν μερικές χιλιάδες χρόνια (10.000 – 15.000) και η γεωργία της πρώτης επιλογής σπόρων και σποράς με το χέρι, εξελίχτηκε σιγά σιγά, από το αλέτρι που το έσερναν ζώα στη σύγχρονη γεωργία των τρακτέρ και των μηχανημάτων, στην σύγχρονη καλλιέργεια. Δηλαδή τί συνέβει με μια φράση: πρώτα διάλεξαν σπόρους μερικές χιλιάδες χρόνια και μετά ανέπτυξαν την τεχνολογία, με τη βοήθεια της επιστήμης, φτάνοντας σήμερα στην σύγχρονη γεωργία.

Και όλα αυτά έγιναν από χιλιάδες εκατομμύρια γεωργούς σε όλη τη γη, χωρίς να γνωρίζονται μεταξύ τους και χωρίς να υπάρχει κάποιο ίδιο σχέδιο από όλους. Απλά έκαναν κάτι έξυπνο, πολλοί μαζί όμως.

Ας γυρίσουμε τώρα στην μελισσοκομία.

Στην μελισσοκομία η παρατήρηση ήταν δύσκολη. Τα μελίσσια έφτιαχναν τις κηρήθρες τους, μέσα σε βράχους και κουφάλες δέντρων. Δεν μπορούσαν οι μελισσοκόμοι-κυνηγοί, να καταλάβουν πως και γιατί. Υπήρχαν καλά κρυμμένα μυστικά, μέσα σε αυτούς τους βράχους. Αργότερα βρήκαν τρόπους και πιάναν τα μελίσσια που σμηνουργούσαν και τα έβαζαν σε κοφίνια, σε πήλινα δοχεία ή σε κορμούς αφού πρώτα τους άδειαζαν από το εσωτερικό ξύλο. Φτιάξαν δηλαδή κυψέλες, λογιών, λογιών, ανάλογα με τα υλικά που είχαν στη διαθεσή τους. Μέχρι εκεί όμως. Δεν μπορούσαν να γνωρίζουν περισσότερα για τις μέλισσες. Οι μέλισσες είχαν κρυμμένα μυστικά. Μερικές χιλιάδες χρόνια μετά, γύρω στο 1850 μ.χ. ανακαλύφθηκε η σύγχρονη κυψέλη που ξέρουμε πολύ καλά σήμερα. Μαζί με την κυψέλη μάθαμε και βρήκαμε πως και πόσο γεννάει η βασίλισσα, το ρόλο των κηφήνων και των εργατριών και πως να βοηθήσουμε ένα αρρενοτόκο μελίσσι. Βρήκαμε τρόπους πολλούς που αυξήσαν την παραγωγή, βοήθησαν στον τρύγο και στο ξεμέλισμα, στις μεταφορές, στις θεραπείες και στην τροφοδοσία.

Παρ΄όλο όμως, που εφαρμόζουμε αυτά που ξέρουμε καλά πια, στα μελίσσια μας, όλοι έχουμε παρατηρήσει, ότι σε όλα τα μελισσοκομεία, όλες τις χρονιές, υπάρχουν μελίσσια που δίνουν πολύ μέλι και ας μην είναι τα μεγαλύτερα του μελισσοκομείου. Υπάρχουν μελίσσια, συνήθως λίγα, σε όλους τους τρύγους, που για κάποιους λόγους που δεν εξηγούνται με μια ματιά δίνουν πολύ μέλι. Υπάρχουν μελίσσια στον ένα τρύγο των μικρών θυμαρονησιών, που έχουν πληθυσμούς, είναι γερά δηλαδή, αλλά δεν δίνουν πολύ μέλι. Ενώ άλλα που δεν μας γέμιζαν το μάτι δίνουν περισσότερο. «Αχ! και να είχα τα μισά σαν αυτό το μελίσσι» έχω πει πολλές φορές σε πολλούς από τους τρύγους μου. Το ίδιο έχουν πει και οι περισσότεροι από εμάς. Το ίδιο, από την ανάποδη μεριά, έχουν παρατηρήσει όλοι οι μελισσοκόμοι. Μελίσσια που ανοίγουμε το καπάκι και είναι γεμάτα μέλισσες, που χαιρόμαστε να τα δείχνουμε στους φίλους μας, «κοίτα τι μελισσάρες έχω», αλλά που όμως το μέλι που δίνουν είναι σκόρπιο, λίγο, σε πλαίσια που έχουν μικρές ή μεγαλύτερες σταλιές γόνου, γύρες και άδεια κελιά.

Αν ο τόπος δώσει πολύ μέλι, θα δώσουν όλα τα μελίσσια. Τις χρονιές όμως που δεν δίνει ο τόπος μέλι, τότε μόνο τα «καλά μελίσσια» θα δώσουν μέλι και θα λέμε άλλη μια φορά «Αχ! και να ήταν όλα έτσι και ας ήταν τα μισά»

Τί όμως είναι αυτό που κάνει τα μελίσσια αυτά, που μπορεί να μην μας γεμίζουν το μάτι, να δίνουν περισσότερο μέλι από άλλα; Αν μπορούσαμε να προσέξουμε πολύ καλά αυτά τα μελίσσια, όλη όμως τη χρονιά, θα βλέπαμε ότι: είχαν λιγότερη ψείρα, δεν είχαν νοζεμίαση ούτε σηψηγονία, είχαν μεγαλύτερα φρύδια με μέλι στα πλαίσια με γόνο και ξεχειμώνιασαν καλύτερα και είχαν μέλια την άνοιξη, και γέννησαν περισσότερο, και δεν σμηνούργησαν, και όλα πήγαν καλά. Γι αυτό τα μελίσσια αυτά είναι τα καλυτερά μας. Γιατί με το δικό τους τρόπο, που μόνο αυτά ξέρουν, καταφέρνουν να μην έχουν αρρώστιες, να μαζεύουν πολύ μέλι, να σταματούν ή να ελατώνουν το γόνο το χειμώνα και να τρώνε λιγότερο, να έχουν φρύδια την άνοιξη που τα τρώνε και γεννάνε και κάνουν πολλές μέλισσες την ώρα που πρέπει για να μαζέψουν ξανά πολύ μέλι και πάλι από την αρχή.

Τέτοια λοιπόν μελίσσια, τα καλυτερά μας, που δίνουν πολύ μέλι, έχουμε όλοι στα μελισσοκομεία μας. Από αυτά τα μελίσσια πρέπει να γεμίζουμε τις άδειες μας κυψέλες, στα μελίσσια που δεν τα κατάφεραν και χάθηκαν. Από αυτά τα μελίσσια πρέπει να φτιάχνουμε τα καινούργια μας μελίσσια, όπως έκαναν οι γεωργοί όταν διάλεγαν τους καλύτερους σπόρους από τα καλύτερα φυτά τους για να ξανασπείρουν. Από αυτά τα μελίσσια πρέπει να παίρνουμε γόνο για να φτιάχνουμε τα καινούργια μας ή να αλλάζουμε τις βασίλισσες των κακών μελισσιών μας. Η γεωργία έκανε πρώτα επιλογή και μετά έλυσε τα προβλήματα του τρόπου παραγωγής. Η μελισσοκομία, θα πάει ανάποδα. Πρώτα έλυσε τα προβλήματα του τρόπου παραγωγής (κυψέλη, μελιτοεξαγωγέας κ.λπ.) και μετά θα κάνει επιλογή.

Ποτέ οι μελισσοκόμοι, από τους πρωτόγονους κυνηγούς μελιού μέχρι σήμερα δεν διαλέγαν τα καλύτερα μελίσσια τους για να κάνουν τα καινούργια. Και όταν γράφω ποτέ, εννοώ όλοι μαζί, χωρίς να ξέρει ο ένας τον άλλο, όπως κάναν οι γεωργοί με τα φυτά τους. Τα παλιά χρόνια, που οι κυψέλες ήταν κοφίνια, υψέλια ή κάσες, τα μελίσσια σμηνουργούσαν και οι μελισσοκόμοι απλά τα μάζευαν και τα έβαζαν σε άδεια κοφίνια, υψέλια ή κάσες. Σήμερα στη σύγχρονη μελισσοκομία πολλοί μελισσοκόμοι, όχι όλοι, γεμίζουν άδειες κυψέλες από μελίσσια που πιάνουν στα δέντρα ή φτιάχνουν παραφυάδες από μελίσσια που σμηνουργούν κόβοντας κελιά ή μοιράζοντας πλαίσια. Τα μελίσσια αυτά ομως δεν ξέρουμε αν είναι παραγωγικά ή απλά ο στόχος τους είναι να παράγουν μέλισσες για επικονίαση και αν περισσέψει αρκετό μέλι να το πάρει ο μελισσοκόμος. Όταν δηλαδή πολλαπλασιάζουμε τα μελίσσια μας από σμηνουργίες ή κελιά σμηνουργίας, το μόνο που ξέρουμε είναι ότι θα ξανασμηνουργήσουν και επειδή οι βασιλισσές τους είναι νέες, αν είναι καλή η χρονιά, θα δώσουν και μέλι. Αν όμως διαλέξουμε μελίσσια που δεν σμηνουργούν, που δεν αρρωσταίνουν, που παράγουν πολύ μέλι, τότε έχουμε πολλές ελπίδες, αυτό να συνεχιστεί και στις επόμενες γενιές τους, όπως ακριβώς έκαναν και οι γεωργοί με τα φυτά τους. Όλοι μαζί όμως. Τώρα πια, στην σύγχρονη μελισσοκομία, οι μέλισσες δεν έχουν κρυμμένα μυστικά.

Ο καλύτερος τρόπος να πολλαπλασιάσουμε τα μελίσσια μας, ο καλύτερος τρόπος να αλλάζουμε βασίλισσες σε μελίσσια που δεν τραβάνε είναι η βασιλοτροφία, η οποία δεν είναι δύσκολη. Υπάρχουν βέβαια πολλοί τρόποι, ακόμη και για εμάς που δεν βλέπουμε καλά ή φοβόμαστε ή δεν έχουμε σταθερό χέρι. Υπάρχουν συσκευές στην αγορά που βάζουμε την βασίλισσα μέσα, γεννά αυγά, τα παίρνουμε μαζί με το κελί και με αυτά φτιάχνουμε παραφυάδες. Έχει μια διαδικασία που πρέπει να τη μάθουμε, να μας τη δείξει κάποιος, αλλά δεν είναι δύσκολη. Και το άναμα του καπνιστηριού, το μάθαμε. Δεν γενηθήκαμε ξεροντάς το.

Μπορούμε ακόμη να ζητήσουμε από νέους μελισσοκόμους, να εμβολιάσουν εκείνοι. Να δώσουμε ένα ή μισό μεροκάματο. Να τους χαρίσουμε μια παραφυάδα ή μισή, βρε αδερφέ και να κάνουν τα νεούδια τη δουλειά. Μετά όλα τα άλλα δικά μας. Και η δουλειά και τα μελίσσια. Θα έχουμε όμως μελίσσια «φτιαγμένα» από τα καλά μας. Θα έχουμε δηλαδή περισσότερες ελπίδες να βγάλουν τα καινούργια μελίσσια, πολύ μέλι όπως και αυτά που πήραμε γόνο και βγάλαμε βασίλισσες και ήταν τα καλυτερά μας σε μέλι.

Μπορούμε να ζητήσουμε από βασιλοτρόφους να μας κάνουν βασίλισσες από μελίσσι που θα τους δώσουμε εμείς. Να τις πληρώσουμε κανονικά. Απλά να εμβολιάσουν από δικό μας μελίσσι. Να ξέρουμε, όσο περισσότερο μπορούμε βέβαια, γιατί τους κηφήνες δεν τους ελέγχουμε, να ξέρουμε τι βασίλισσες παίρνουμε. Από το καλυτερό μας μελίσσι.

Η βασιλοτροφία, μαζί βέβαια με τη γνώση των ανθοφοριών-μελιτοφοριών, είναι οι πιο σημαντικές πληροφορίες που έχουμε να επεξεργαστούμε σαν μελισσοκόμοι. Μιλάμε για το μέλι που παράγουν οι μελισσές μας. Εννοείται ότι έχουμε λύσει τα προβλήματα ασθενειών και ανάπτυξης. Ο καλός μελισσοκόμος δηλαδή, είναι αυτός που γεμίζει τα δοχεία μεταφέροντας τα μελίσσια του εκεί που πρέπει και την ώρα που πρέπει και τα μελίσσια του, δίνουν πολύ μέλι.

Βασιλοτροφία θα πει να διαλέγω τα καλύτερα μελίσσια και από αυτά να βγάζω κόρες βασίλισσες και να κάνω καινούργια μελίσσια ή να αλλάζω άλλα που δεν τραβάνε.

Βασιλοτροφία θα πει να διαλέγω

Βασιλοτροφία δεν θα πει παίρνω γόνο από ότι βρεθεί μπροστά μου και με αυτόν κάνω καινούργιες βασίλισσες ή καινούργια μελίσσια. Αν το κάνω αυτό, είναι σαν να κάνω το ίδιο με τους γεωργούς που είναι άσχετοι, που σκέφτονται όχι έξυπνα.

Όπως άλλαξαν τα πράγματα στη γεωργία και την κτηνοτροφία, έτσι άλλαξαν και στη μελισσοκομία.

Να ξεχάσουμε, οι παλιότεροι, τα μέλια που έπαιρναν κάποτε ή αυτά που ακούσαμε ότι έπαιρναν οι πατεράδες μας ή οι παππούδες μας. Τα πράγματα άλλαξαν. Έχουμε βαρόα, έχουμε γκρίνιες από όλους για το που βάζουμε τα μελίσσια μας, έχει αλλάξει ο καιρός, έχουν αυξηθεί τα κόστη, τα φάρμακα στους κάμπους τσακίσαν τα μελίσσια μας. Τι να κάνουμε;

Να παράξουμε περισσότερο μέλι με τον ίδιο αριθμό μελισσιών.

Να παράξουμε το ίδιο μέλι με λιγότερα μελίσσια.

Να παράξουμε περισσότερο μέλι με λιγότερα μελίσσια.

Θα μας κοστίζει λιγότερο το μέλι. Θα κερδίζουμε περισσότερα.

Να διαλέγουμε τα καλυτερά μας μελίσσια και από αυτά να κάνουμε τα καινούργια μας, με όποιο τρόπο βολεύει τον καθένα. Να διαλέγουμε όμως. Αν αυτό το κάνουν όλοι οι μελισσοκόμοι, τότε σε μερικά χρόνια, οι μελισσές μας θα βγάζουν περισσότερο μέλι. Αν διαλέγουμε, επιλέγουμε δηλαδή, τότε παίρνουμε στα χέρια μας την εξέλιξη της μελισσοκομίας και δεν την αφήνουμε στο έλεος του καθένα, αποφασίζοντας για εμάς χωρίς εμάς.

Για να έχει νόημα και μέλλον αυτή η επιλογή χρειάζεται να ακολουθήσουμε κάποιους κανόνες.

Διαλέγουμε τα καλυτερά μας μελίσσια σε μέλι. Τα παραγωγικοτερά μας. Αυτά σίγουρα δεν έχουν πρόβλημα ασθενειών και έχουν την τάση να μαζεύουν μέλι.
Προσέχουμε την παραπλάνηση των μελισσών μας, γιατί αν τα μελίσσια μας τα έχουμε σε πυκνές σειρές, χωρίς φυσικά σημάδια στα μελισσοκομεία, τότε πολλά από αυτά μπερδεύονται και πάνε όπου τους βολεύει. Έτσι άλλες κυψέλες αδειάζουν και άλλες γεμίζουν, όχι όμως γιατί τα καταφέραν μόνες τους αλλά με τη βοήθεια όλων των υπολοίπων μελισσιών του μελισσοκομείου μας. Βάψτε τις κυψέλες σας με διαφορετικά χρώματα για να τις ξεχωρίζουν εύκολα οι μέλισσες.
Μην κάνετε βασιλοτροφία, από μελίσσια που σμηνουργούν ή πάνε να σμηγουργήσουν. Εντάξει, κόψτε μελίσσια που έχουν κελιά και είναι έτοιμα να φύγουν, αλλά σημαδέψτε τα και αλλάξτε τις βασιλισσές τους την επόμενη φορά που θα κάνετε βασιλοτροφία. Τα κελιά σμηνουργίας, δεν είναι δικιάς μας επιλογής κελιά. Είναι των μελισσών επιλογή και οι μέλισσες υπάρχουν για την επικονίαση των φυτών, όχι για να γεμίζουν τους τενεκέδες με μέλι.
Βάλτε νούμερα στις κυψέλες σας. Είναι σαν τους δίνετε ονόματα. Να ξέρουμε ποιο είναι τι. Πολλές φορές σε τρύγους στα έλατα ή στα πεύκα, στα μεσημεριανά διαλείμματα ή στα βραδυνά γεύματα, έχω ακούσει πολλούς συναδέλφους να λένε «τρύγησα ένα μελίσσι σήμερα που έδωσε πάρα πολύ μέλι. Τι μελίσσι ήταν αυτό; Φοβερό» και χαίρονται για αυτό. Αν τους ρωτήσεις μετά από δυο τρεις μεταφορές να σου πούνε ποιο ήταν κοιτάνε το υπερπέραν λέγοντας «Ναι ήταν φοβερό, αλλά που να θυμάμαι ποιο ήταν». Βάλτε αριθμούς στις κυψέλες σας. Γράψτε σε ένα χαρτί ποια είναι τα καλύτερα μελίσσια σε μέλι. Γράψτε το στα καπάκια τους με ανεξίτηλους μαρκαδόρους και μετά αντιγράψτε το σε ένα χαρτί για να ξέρετε την επόμενη φορά από ποια θα κάνετε βασιλοτροφία.
Ακολουθείστε την Ορθή Μελισσοκομική Πρακτική. Διαβάστε γι’ αυτή. Ρωτήστε. Δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό που κάνετε ήδη, με ίσως λίγο καλύτερο τρόπο και μέθοδο. Αφορά κανόνες ταϊσματος, χρήσης φαρμάκων, εργασίας στα μελίσσια μας για να παράγουμε ένα καλό, ασφαλές προϊόν και χωρίς να ταλαιπωρούμε τα μελίσσια μας, που τα χρειαζόμαστε όχι μόνο εμείς αλλά και όλοι οι υπόλοιποι στον πλανήτη.

Η μελισσοκομία άλλαξε. Δεν φτάνει πια, για να γίνει κάποιος μελισσοκόμος να έχει μερικές κυψέλες γεμάτες μέλισσες. Χρειάζεται γνώση, που μπορεί να πάρει από τους επιστήμονες, από τα βιβλία και τα περιοδικά, από τους παλιότερους μελισσοκόμους, από την επαφή με τις μελισσές του, και κυρίως από τη σκέψη και τις επιλογές του. Μελισσοκομία χωρίς μελισσοκόμους δεν υπήρξε ποτέ. Μελισσοκομία χωρίς μέλισσες δεν υπήρξε ποτέ.

Σύγχρονη μελισσοκομία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς επιστήμη.

Σύγχρονη μελισσοκομία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς μέλισσες.

Σύγχρονη μελισσοκομία δεν θα υπάρξει ποτέ χωρίς μελισσοκόμους.

Ας ορίσουμε για αρχή, την επόμενη δεκαετία, σαν δεκαετία βασιλοτροφίας. Ας δουλέψουμε για αυτό όλοι μας. Μελισσοκόμοι και επιστήμονες. Η λύση βρίσκεται στη μαζικότητα της βασιλοτροφίας. Στην μαζική επιλογή δηλαδή και όχι στην εύρεση της σούπερ βασίλισσας, που όταν τη μεταφέρουμε σε άλλους τόπους από αυτούς που δημιουργήθηκε, θα αποκτήσει σιγά σιγά τα χαρακτηριστικά του τόπου, της κάθε φορά νέας διαμονής της.

Να μην ξοδεύουμε χρήματα και ενέργεια σε κάτι που φαντάζει σαν λύση, αλλά τελικά είναι λύση με προδιαγεγραμμένο τέλος, γιατί δεν χρησιμοποιεί ορθά, τον χρόνο και την αύξηση των χρηστών. Οι καλύτερες βασίλισσες υπάρχουν ήδη στα μελισσοκομεία μας. Αρκεί μεθοδικά να τις ανακαλύψουμε.

Η επιστημονική κοινότητα, έχει γράψει τους κανόνες Ορθής Μελισσοκομικής Πρακτικής. Μήπως είναι καιρός, να γραφτούν και οι κανόνες Ορθής Βασιλοτροφικής Πρακτικής, για να μπορούμε αφού κάνουμε την επιλογή του μελισσιού που θα πάρουμε γόνο για να εμβολιάσουμε, να μπορούμε με εύκολο και δομημένο τρόπο να παράγουμε άριστες βασίλισσες;

Κάντε βασιλοτροφία, δηλαδή επιλογή. Στην γεωργία δούλεψε, γιατί όχι και στην σύγχρονη μελισσοκομία μας;

Κάντε βασιλοτροφία και όχι μόνο μελισσοκομία. Προσαρμόστε την βασιλοτροφία, στην δικιά σας μελισσοκομία.

Οι μελισσοκόμοι είναι το κλειδί της εξέλιξης στην μελισσοκομία. Ας ξεκλειδώσουμε το μέλλον μας.{“type”:”block”,”srcIndex”:2,”srcClientId”:”241b7c91-b5fc-402b-9fc0-96efdf0b1646″,”srcRootClientId”:””}