Πως ο Βασιλικός Πολτός διατηρεί την ποιότητα του μέσα στην κυψέλη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ

Πασχάλης Χαριζάνης
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο βασιλικός πολτός είναι η κύρια τροφή των βασιλισσών η οποία παράγεται στους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών, Χωρίς αυτή την τροφή οι βασίλισσες δεν θα μπορούσαν να αναπτυχθούν. Σε αυτόν οφείλει η βασίλισσα το μεγάλο μέγεθος και τη μακροβιότητά της και ότι το βάρος των αυγών που ωοτοκεί είναι περισσότερο από το διπλάσιο βάρος του σώματός της.

Οι φυσικές και οι χημικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού διατηρούνται σε άριστη κατάσταση όταν αυτός συντηρείται σωστά ή βρίσκεται μέσα στην κυψέλη. Ο βασιλικός πολτός διατίθεται στην αγορά ως φρέσκος, αποξηραμένος ή επεξεργασμένος σε άλλες μορφές. Κατά γενικό όμως κανόνα μόλις συλλεχθεί από την κυψέλη πρέπει να διατηρείται στην κατάψυξη προκειμένου να διατηρήσει τις βιολογικές του δραστηριότητες. Όμως ο βασιλικός πολτός χαλάει ή αλλοιώνεται και σταδιακά χάνει την εμπορική του αξία όταν δεν διατηρείται σωστά. Οι πρωτεΐνες αλλοιώνονται, γίνεται πιο πηκτός και αλλάζει η σύνθεση των οξέων του. Αυτές οι αλλαγές οφείλονται στην οξείδωση των λιπιδίων. Στο φρέσκο βασιλικό πολτό το μεγαλύτερο ποσοστό των πρωτεϊνών είναι υδατοδιαλυτές και συμβαίνουν πολλές αλλαγές στην σύστασή του καθώς η θερμοκρασία συντήρησής του ανεβαίνει.

Γιατί όμως ο βασιλικός πολτός δεν αλλοιώνεται μέσα στην κυψέλη όπου η θερμοκρασία είναι 35 ⁰C; Μέσα στο βασιλικό κελί μόλις εκκολαφθεί η μικρή προνύμφη από το αυγό αρχίζει και τρέφεται με βασιλικό πολτό τον οποίο οι παραμάνες μέλισσες εναποθέτουν συνεχώς σε μικρές ποσότητες.

Η επίσκεψη παραμάνας μέλισσας σε ένα κελί διαρκεί 2-3 δευτερόλεπτα και το οποίο δέχεται 1.000 περίπου επισκέψεις το 24ωρο. Μετά την τρίτη ημέρα της ηλικίας της προνύμφης αυτή που θα εξελιχθεί σε βασίλισσα τρέφεται μόνο με βασιλικό πολτό ενώ αυτές που θα εξελιχθούν σε εργάτριες ή κηφήνες τρέφονται με μίγμα μελιού και γύρης.

Σε πείραμα που πραγματοποιήθηκαν, μελετήθηκαν οι τρόποι με τους οποίους οι μέλισσες καταφέρνουν να διατηρούν το βασιλικό πολτό φρέσκο μέσα στα κελιά. Περίπου 48 ώρες μετά την εκκόλαψη των προνυμφών από τα αυγά, τα βασιλικά κελιά που περιείχαν βασιλικό πολτό προστατεύονταν με νάιλον σίτα ώστε οι παραμάνες μέλισσες να μην ταΐζουν τις προνύμφες με βασιλικό πολτό. Το αποτέλεσμα ήταν ότι μετά από 12 ώρες ο βασιλικός πολτός στέγνωνε μέσα στα κελιά και οι προνύμφες πέθαιναν. Τα κελιά που δεν καλύφθηκαν με νάιλον σίτα τροφοδοτήθηκαν κανονικά και 72 ώρες (3 μέρες) μετά τον εμβολιασμό συγκεντρώθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα βασιλικού πολτού.

Την 4^η μέρα η προνύμφη έχει πολύ μεγάλη όρεξη και καταναλώνει πολύ γρήγορα την ποσότητα του βασιλικού πολτού, ενώ ταυτόχρονα οι παραμάνες μέλισσες εναποθέτουν φρέσκο βασιλικό πολτό. Επομένως ο βασιλικός πολτός που καταναλώνουν οι προνύμφες δεν είναι μία έτοιμη τροφή που έχει αποθηκευτεί στους 35 ⁰C για 9 μέρες αλλά συνεχής έκκριση των παραμάνων εργατριών που εναποθέτουν μέσα στα βασιλικά κελιά.