Τον τελευταίο καιρό “ακούγεται” ότι η βαρρόα έγινε αόρατη! Δεν μπορούν πλέον να τη δουν, κρύβεται με μεγάλη μαεστρία, είναι μία ικανότητα που απέκτησε τα τελευταία χρόνια, μάλιστα μέσω μετάλλαξης. Παλαιότερα βλέπαμε τη βαρρόα αλλά τώρα όχι πλέον λένε…
Αυτό έδεσε καλά με την αναφορά του δρ. Samuel Ramsey από το Meriland, ο οποίος πρόσφατα ανέφερε σε μία εργασία σχετικά με την διατροφή της βαρρόα από το λιπώδη ιστό, ότι το 95% των βαρρόα εγκαθίσταται στο κάτω μέρος της κοιλιάς της μέλισσας. Ο Ramsey βέβαια δεν λέει ότι αυτό είναι νέα συμπεριφορά της βαρρόα γιατί απλούστατα η βαρρόα πάντα εκεί κρύβονταν κατά κύριο λόγο. Μερικές φορές περιφέρεται βέβαια και στο υπόλοιπο σώμα της μέλισσας και πάνω στη ράχη της, όπως και μεταξύ του θώρακα και της κοιλιάς ή του θώρακα και της κεφαλής, αλλά για πολύ λιγότερο χρόνο.
Έμεινα 11 χρόνια στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας το Α.Π.Θ., (από το 1981 έως το 1992). Όλα αυτά τα χρόνια το κυριότερο θέμα της δουλειάς μου ήταν η βαρρόα. Από τις 11 επιστημονικές εργασίας που, μαζί με άλλους, δημοσιεύθηκαν, οι 10 αναφέρονται στη βαρρόα. Έχω αναζητήσει χιλιάδες βαρρόα για τις ανάγκες της έρευνάς μας. Πάντα τις έψαχνα εκεί κάτω, στην κοιλιά της μέλισσας.
Τον Αύγουστο του 1987, δηλαδή 32 χρόνια πριν έγραψα ένα άρθρο στο πρώτο τεύχος της Μελισσοκομικής Επιθεώρησης με θέμα την Βαρρόα. Εκεί σε ένα σημείο αναφέρω και αυτό: «Η βαρρόα προσβάλλει όλα τα στάδια ανάπτυξής της μέλισσας (γόνο και ενήλικες μέλισσες). Στις μέλισσες την βρίσκουμε συνήθως ανάμεσα στα δαχτυλίδια της κοιλιάς, όπου μπορεί να παίρνει τροφή τρυπώντας τον εξωσκελετό της μέλισσας, καθώς τα σημεία αυτά είναι λεπτά ή θα τη βρούμε μέσα στο σφραγισμένο κελί όπου και πολλαπλασιάζεται». Η Βαρρόα δηλαδή έκανε τα ίδια και πριν 30-40 χρόνια, όπως κάνει και σήμερα και δεν έχει αλλάξει τίποτα ως προς αυτό.
Αυτά για την αποκατάσταση της επιστημονικής αλήθειας και να μην λέγονται ανακρίβειες. Θα μου πείτε, τι θα πάθω αν δεν ξέρω που ακριβώς κρύβεται η βαρρόα; Θα έχει επίπτωση στην μελισσοκομική πρακτική, στην παραγωγή μου; Μπορεί να μην έχει καμιά επίπτωση, ίσως όμως και να έχει. Γι΄ αυτό διαβάστε και το παρακάτω θέμα:
Είναι ένα θέμα που συνδέεται με το παραπάνω. “Ακούγεται” πάλι ότι μετά την εφαρμογή ενός φαρμάκου κατά της βαρρόα, για να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητά του αρκεί να παρατηρήσουμε με το μάτι πάνω στις μέλισσες του πλαισίου αν φέρουν βαρρόα. Αν δεν βλέπουμε βαρρόα τότε τα φάρμακο είναι εντάξει!!!
Από τα παραπάνω που διαβάσατε συμπεραίνεται ότι αυτό δεν ευσταθεί, διότι οι βαρρόα, κατά κύριο λόγο, βρίσκονται στο κάτω μέρος της κοιλιάς άρα δεν φαίνονται παρατηρώντας από πάνω.
Πώς διαπιστώνουμε αν κάποιο φάρμακο κατά της βαρρόα είναι αποτελεσματικό;
Αυτό μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο και στον καθένα μας. Συμβαίνει να πάρουμε κάποιο σκεύασμα και, παρά τις διαβεβαιώσεις, να μην είμαστε σίγουροι για την αποτελεσματικότητά του. Σωστό είναι λοιπόν να διαπιστώνουμε αν όντως είναι αποτελεσματική η εφαρμογή ώστε να μην υπάρξουν δυσάρεστες επιπτώσεις στα μελίσσια μας.
Τι κάνουμε:
1.Τοποθετούμε στη βάση της κυψέλης σε 2-3 μελίσσια χαρτί λευκό με κάποια κολλώδη ουσία (συνήθως ένα λάδι).
- Μετράμε για τρεις μέρες τις βαρρόα που έπεσαν φυσιολογικά και σημειώνουμε τον αριθμό.
- Μετά τις τρείς μέρες κάνουμε την επέμβαση με το φάρμακο, πάντα όπως αναφέρει ο κατασκευαστής.
- Μετράμε και καταγράφουμε κάθε μέρα την πτώση των βαρρόα. Σε μερικές περιπτώσεις, π.χ. οξαλικό οξύ, αυτή πρέπει να γίνει και μέχρι τη 15η μέρα μετά (στην περίπτωση αυτή μετράμε την 1η μέχρι την 3η μέρα κάθε μέρα και τέλος μια φορά ακόμη, την 15η ημέρα).
Αν το φάρμακο είναι αποτελεσματικό τότε θα φανεί από τη διαφορά της πτώσης των πρώτων τριών ημερών, πριν την εφαρμογή του φαρμάκου, και της πτώσης των αμέσως τριών ημερών μετά από αυτή. Αν είναι μεγάλη η διαφορά τότε αυτό ώς μελισσοκόμους μας αρκεί, θεωρούμε ότι το φάρμακο είναι εντάξει και σταματάμε εδώ.
Αν όμως δεν παρατηρήσουμε μεγάλη, ουσιαστική διαφορά, αυτό θα πει ότι ή το φάρμακο δεν είναι αποτελεσματικό ή δεν υπάρχει βαρρόα στο μελίσσι, πράγμα που δεν συμβαίνει συχνά.
Στην περίπτωση αυτή ή στην περίπτωση που θέλουμε να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα, πρέπει να διαπιστώσουμε τον βαθμό προσβολής του μελισσιού, δηλ. πόσες βαρρόα έχει το μελίσσι.
Για να το πετύχουμε αυτό λαμβάνουμε τρία δείγματα μελισσών από τρείς διαφορετικές κηρήθρες του μελισσιού και τα εξετάζουμε αν υπάρχουν βαρρόα επάνω τους. Τα τρία δείγματα που πήραμε από το μελίσσι τοποθετούνται σε αλκοολικό διάλυμα 25% και αφήνονται για μία-δυο μέρες. Μετά ξεπλένονται οι μέλισσες με άφθονο νερό πάνω σε μία σήτα, η οποία είναι τοποθετημένη σε κάποια λεκάνη. Οι βαρρόα που υπάρχουν πάνω στις μέλισσες του δείγματος αποκολλώνται, πέφτουν με τη βοήθεια του νερού μέσα στη λεκάνη και καταμετρούνται.
Δανείζομαι τις φωτογραφίες από το τεύχος της Μελισσοκομικής Επιθεώρησης Νοεμβρίου Δεκεμβρίου 2018 της στήλης “Οι μελισσοκόμοι ρωτούν” όπου απαντάται σχετικό ερώτημα από τον κ. Θρασυβούλου και τον κ Γκόρα.
Ο άλλος τρόπος είναι, χωρίς να σκοτώσουμε τις μέλισσες, να πάρουμε επίσης 300 μέλισσες από τρεις διαφορετικές κηρήθρες του μελισσιού ως δείγμα και με το μάτι, πιάνοντας τις μέλισσες μία-μία με το χέρι (με δύο δάχτυλα από τα φτερά) και εξετάζοντάς τες, ιδιαίτερα στην κοιλιά ανάμεσα στα δαχτυλίδια αν φέρουν βαρρόα ή όχι. Αυτό χρειάζεται αρκετή εξάσκηση και εμπειρία.
Αφού τώρα, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, μετρήσουμε τις βαρρόα που υπάρχουν στις 300 αυτές μέλισσες, μπορούμε να υπολογίσουμε τον συνολικό αριθμό των βαρρόα που υπάρχουν στο μελίσσι, λαμβάνοντας υπόψη και τον αριθμό των μελισσών ολόκληρου του μελισσιού δηλ. την δυναμικότητα του μελισσιού.
Παράδειγμα:
Από τις μετρήσεις μετά την εφαρμογή του φαρμάκου βρίσκουμε ότι είναι 800 οι βαρρόα που έπεσαν τον πάτο της κυψέλης.
Στις 300 μέλισσες του δείγματος ανακαλύψαμε 3 βαρρόα μόνο, δηλαδή έχει ακόμη προσβολή 1%. Αν το μελίσσι που δίνει αυτά τα αποτελέσματα έχει 10 πλαίσια μέλισσες, δηλαδή έχει 17.500 μέλισσες (σε ένα τελάρο = 1.750 μέλισσες) και κάνοντας τους υπολογισμούς βρίσκουμε ότι επάνω στον πληθυσμό υπάρχουν ακόμα 175 βαρρόα.
Εάν προσθέσουμε τις 175 βαρρόα στις 800 που πέσανε, λόγω του φαρμάκου, βρίσκουμε ότι συνολικά το μελίσσι είχε (πριν την επέμβαση) 975 βαρρόα.
Με τα στοιχεία αυτά συνάγεται ότι το ποσοστό της αποτελεσματικότητας είναι 82,05%, μία μέτρια δηλαδή αποτελεσματικότητα.
Σημειώνεται ότι όλα αυτά ισχύουν μόνο για τον πληθυσμό των μελισσών, δηλ. μελίσσια χωρίς γόνο.
Κατά τον ίδιο τρόπο υπολογίζουμε και την βαρρόα στον γόνο. Από 3 διαφορετικές κηρήθρες γόνου ανοίγουμε από 100 κελιά σε χιαστί διάταξη. Μετράμε πόσες βαρρόα έχουν και υπολογίζουμε την εκατοστιαία προσβολή.
Έτσι γίνεται σωστά η διαπίστωση της αποτελεσματικότητας ενός φαρμάκου κατά της βαρρόα.
Αν έχετε ερωτήσεις και απορίες εδώ είμαστε και πάλι.
Νίκος Παππάς – Βιολόγος
Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε πατήστε εδώ.
Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση
